قارچ یک موجود زنده کوچک مانند کپک است که در هوا، خاک، آب، گیاهان و حتی بدن انسان زندگی می‌کند. حدود نیمی از قارچ‌ها مضر هستند که اگر روی پوست بنشینند می‌توانند باعث عفونت قارچی شوند. قارچ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در سراسر دنیا است که بثورات قرمز و خارش‌دار آن می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد. این بثورات می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شوند. قارچ پوستی غالباً از طریق تماس مستقیم از فردی به فرد دیگر یا از حیوان به انسان منتقل شده و منجر به مشکلات پوستی مانند بثورات قرمز رنگ یا تاول می‌شود. برخی از عفونت‌های قارچی پوست، بسیار شایع هستند. اگرچه عفونت می‌تواند آزار دهنده و ناراحت کننده باشد؛ اما معمولاً خطرناک نخواهند بود.اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره قارچ پوستی پیدا کنید، با دکتر مهناز شکروی همراه باشید.
علائم عفونت قارچی چیست؟
● عفونت قارچی اغلب به عنوان ظاهری خشن و گاهی اوقات خونریزی دار در پوست ظاهر می شود.
● عفونت قارچی ممکن است به عنوان یک شکل دایره ای در اندازه های مختلف ظاهر شود با این وجود، عفونت های قارچی ممکن است همیشه ضایعات دایره ای شکل را ایجاد نکنند، اما سبب تیره شدن و قرمزی پوست با پوسته پوسته شدن و سفید شدن می شود.
● اغلب اوقات، منطقه آسیب دیده می خارد و گاهی اوقات مرطوب است یا بوی بد دارد.
● برای افرادی که دارای عفونت قارچی طولانی مدت هستند، رنگ پوست تیره ایجاد می شود و زمانی که زمانش می گذرد و زیاد می شود، معمولا به پوست های اطراف گسترش پیدا می کند.
● اگر شما منطقه ای را می خارانید، می تواند منجر به عفونت هایی در سایر قسمت های دیگر بدن شود.
انواع عفونت های قارچی پوست
بسیاری از عفونت‌های قارچی رایج می‌توانند بر روی پوست تأثیر بگذارند و شکل‌های مختلفی را ایجاد کنند. علاوه بر پوست، یکی دیگر از مناطق رایج برای عفونت‌های قارچی، غشاهای مخاطی است. عفونت‌های مخمری واژن مثالی از این نوع عفونت‌های قارچی است. برفک دهان یکی دیگر از انواع شایع عفونت قارچی در غشای محیطی است.
در ادامه، ما برخی از رایج‌ترین انواع عفونت‌های قارچی که می‌توانند بر پوست تأثیر بگذارند را برایتان توضیح خواهیم داد:
عفونت قارچی پای ورزشکار (تینه آ پدیس)
یکی از شایع‌ترین انواع تینه‌آ، پدیس بوده که عمدتا در پای ورزشکاران، نوجوانان و مردان بزرگسال رشد می‌کند. ظاهر شدن این عارضه در سنین قبل از بلوغ کمتر شایع است. عللی که در بروز آن نقش دارند، عبارتند از: تعریق، خشک نکردن کامل مچ پاها بعد از شنا یا حمام، پوشیدن جوراب‌ها یا کفش‌های تنگ در هوای گرم. این عفونت با علائم زیر همراه است:
- سفیدی بین انگشتان پا
- پوسته پوسته شدن ناحیه مچ پا
- وجود راش‌های خارش‌دار در مچ پا
- تاول زدن ناحیه مچ پا
قارچ پوستی کشاله ران )تینه آ کرویس(
خارش ژوک یکی دیگر از انواع عفونت‌های قارچی پوست است که بیشتر در ناحیه ران و کشاله ران و به‌خصوص در آقایان و پسران نوجوان دیده می‌شود. علامت اصلی این عفونت پوستی بثورات قرمز خارش‌دار است که معمولاً از ناحیه کشاله ران یا اطراف قسمت داخلی بالای ران شروع می‌شود. بثورات ممکن است پس از ورزش یا سایر فعالیت‌های بدنی بدتر شود و به باسن و شکم گسترش یابد. همچنین ممکن است پوست آسیب‌دیده حالت پوسته‌پوسته یا ترک‌خورده داشته باشد. مرز بیرونی بثورات نیز می‌تواند کمی برجسته و تیره‌تر باشد.
اغلب، پزشک با نگاه کردن به پوست آسیب‌دیده می‌تواند خارش ژوک را تشخیص دهد. برای کمک به رد سایر بیماری‌ها، مانند پسوریازیس، ممکن است سلول‌های پوست را خراش دهند و یک نمونه کوچک از آن را جهت بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه ارسال کنند. خارش ژوک معمولاً با تمیز و خشک نگه‌داشتن ناحیه و استفاده از کرم، پودر یا اسپری ضد قارچ OTC در خانه قابل درمان است.
اگر علائم شما پس از دو هفته مراقبت در منزل بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند داروهای ضد قارچ قوی‌تری را تجویز کنند.
کرم حلقوی بدن (tinea corporis)
قارچ کرم حلقوی همچنین به نام درماتوفیتوز، عفونت درماتوفیت یا تینه‌آ نیز شناخته می‌شود. درماتوفیتوز عفونت پوستی ناشی از قارچی است که در بافت‌های مرده مانند پوست، مو و ناخن زندگی می‌کند. عامل این نوع قارچ پوستی باعث خارش جاک و هم برای ایجاد پای ورزشکار نیز می‌شود. ضایعه ناشی از درماتوفیتوز معمولاً به دلیل شکلی که دارد به راحتی قابل مشاهده است. یک تکه قرمز که ممکن است خارش داشته باشد یا پوسته پوسته شود، با گذشت زمان اغلب به یک تکه پوست حلقه‌ای شکل برجسته تبدیل خواهد شد و حتی ممکن است به چندین حلقه گسترش یابند.
قسمت بیرونی این حلقه قرمز است و ممکن است برجسته یا ناهموار به نظر برسد، در حالی که قسمت داخلی حلقه کاملاً تمیز باقی می‌ماند یا پوسته پوسته می‌شود. درماتوفیتوز بسیار مسری است و می‌تواند از طریق تماس پوست به پوست یا از تماس با حیوانات خانگی مانند سگ منتقل شود. این قارچ همچنین ممکن است روی اشیا مانند حوله، لباس و برس زنده بماند و همچنین می‌تواند خاک و گل را آلوده کند. علائم سایر بیماری‌های پوستی ممکن است مانند درماتوفیتوز باشند.
بنابراین پزشکان معمولاً برای تشخیص دقیق از پوست نمونه‌برداری می‌کنند. پزشکان پس از تأیید تشخیص، بسته به شدت علائم، درمان را توصیه می‌کنند. کرم‌ها و پمادهای دارویی اغلب برای درمان بسیاری از موارد درماتوفیتوز کافی هستند و ممکن است بدون نسخه باشند. درماتوفیتوز پوست سر یا درماتوفیتوز شدید ممکن است به داروهای تخصصی‌تر و نسخه‌ای نیاز داشته باشند. تمیز و خشک نگه داشتن پوست، پوشیدن صندل در استخرهای عمومی و ورزشگاه‌ها، عدم استفاده از وسایل و حوله‌های مشترک به جلوگیری از عفونت کمک می‌کنند.
علائم عفونت قارچی کرم حلقوی
1-معمولا با جوش یا کهیر مایل به قرمز و خارش دار و زبر و ناهموار شروع می شود.
2- بر اثر گذر زمان، تکه های کرم حلقوی پخش شده و حلقه های قرمز ایجاد می کنند.
3- تکه هایی که تاول می زنند و شروع به تراوش می کنند.
4- تکه هایی در فرق سر ایجاد می شود که بی مو هستند.
5- تکه هایی که حلقوی هستند و دور این حلقه، قرمز تر است.
6- ناخن های ترک خورده و ضخیم و بی رنگ(اگر عفونت روی ناخن ها باشد)
عفونت ناخن (قارچ ناخن)
عفونت قارچی ناخن معمولاً از لبه ناخن‌ها آغاز می‌شود و به آرامی به سمت مرکز گسترش می‌یابد. این قارچ بسیار تدریجی رشد می‌کند و باعث می‌شود ناخن‌های شما در طول زمان تغییر رنگ داده و شکننده شوند. ممکن است بافت‌های اطراف آن نیز ضخیم‌تر شوند. درنهایت، انقدر ناخن ضخیم‌تر می‌شود که پوشیدن کفشها دردناک خواهد بود. معمولاً ناخن پا بیش از ناخن انگشتان دست درگیر می‌شود. اگر مبتلا به قارچ پای ورزشکاران شده باشید، ممکن است این عفونت گسترش یافته و ناخن‌های شما را نیز درگیر کند. همچنین اگر ناخن‌های شما ضعیف شده باشند (به عنوان مثال در اثر ایجاد یک زخم) ممکن است به قارچ ناخن مبتلا شوید.
کچلی ورسیکالر
کچلی که گاهی پیتریازیس ورسیکالر نامیده می‌شود، یک عفونت قارچی/مخمری پوست است که باعث ایجاد لکه‌های کوچک بیضی شکل بر روی پوست می‌شود. این بیماری در اثر رشد بیش از حد نوع خاصی از قارچ به نام مالاسزیا ایجاد می‌شود که به طور طبیعی روی پوست حدود 90 درصد بزرگسالان وجود دارد.
این لکه‌های پوستی اغلب در پشت، سینه و بازوها ایجاد می‌شود. این لکه‌ها ممکن است روشن‌تر یا تیره‌تر از بقیه پوست شما به نظر برسند و می‌توانند قرمز، صورتی، خرمایی یا قهوه‌ای باشند. اTinea versicolor در طول تابستان یا در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب بیشتر است. این بیماری قارچ پوستی گاهی اوقات ممکن است پس از اتمام درمان مجدد عود کند.
علائم تینه‌آ ورسیکالر
عموماً تنها علامت تینه‌آ ورسیکالر ایجاد لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روشن است. این لکه‌ها، گاهی اوقات کمی پوسته پوسته شده اما به ندرت خارش‌دار یا دردناک می‌شوند. سایر ویژگی‌های معمول این نوع عفونت عبارتند از:
-لکه‌های سفید، صورتی یا قهوه‌ای
-عفونتی که تنها روی لایه‌های بالایی پوست رخ می‌دهد
-ایجاد راش روی تنه
-عدم بروز راش روی صورت
-لکه‌ها در گرما یا هوای مرطوب بدتر می‌شوند
-اگر کودک مبتلا تحت استروئید درمانی بوده یا سیستم ایمنی بدنش ضعیف باشد، عفونت بدتر می‌شود
-لکه‌ها بیشتر در تابستان به چشم می‌آیند
ممکن است علائم تینه‌آ ورسیکالر شبیه سایر عارضه‌های پوستی باشند. در چنین مواردی همیشه برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
چرا به قارچ پوستی مبتلا میشویم؟
قارچ پوستی محیط گرم و مرطوب را دوست دارد. پاها به دلیل اینکه اغلب در کفش هستند و کفشها منابع خوبی برای رشد قارچ می‌باشند (به دلیل تعرق پا و محیط بسته کفش) ؛ با ریسک بیشتری به قارچ پوستی مبتلا خواهند شد. عفونت های قارچی نیز می توانند توسط قارچ های میکروسکوپی که بر روی بافت های مرده پوست، مو و ناخن های پا وارد می شوند ایجاد شوند.
مناطق عمومی مانند اتاق ،کمد در ورزشگاه ها، دوش های عمومی یا استخرهای شنا، شایع ترین اماکن برای رشد قارچ پوستی هستند. بدون توجه به علل ابتلا به قارچ پوستی شناخته شده که مسری است فقط تماس می تواند باعث قارچ پوستی شود پس مهم است که این عفونت را درمان کنید تا به افراد دیگر انتقال پیدا نکند.
پیشگیری از قارچ پوستی
برای به حداقل رساندن خطر قارچ پوستی بهتر است موارد زیر رعایت شوند:
▪ مناطقی که شیوع قارچ پوستی در آن‌ها بالاتر است را همیشه تمیز و خشک نگه دارید.
▪ از لباس و ملحفه‌های نخی و خنک که هوا را عبور می‌دهند استفاده کنید.
▪ بهتر است لباس‌های که مدت زمان زیادی بر تن دارید، سبک، گشاد و جاذب رطوبت بپوشید.
▪ اگر چاقی در ایجاد یا عود قارچ پوستی نقش دارد، کاهش وزن ممکن است کمک کند.
▪ از تماس طولانی مدت بدن با لباس مرطوب خودداری و پوشک یا پدهای بهداشتی را به محض خیس شدن عوض کنید.
▪ پس از ورزش تنها خشک کردن بدن کافی نیست، بهتر است بدن حتما با آب گرم و شوینده مناسب پوست بعد از تعریق شستشو شود.
افراد در معرض ابتلا به قارچ پوستی
در معرض خطر ابتلا به یک قارچ پوست هستید اگر:
-استروئید مصرف می کنید.
-یک دوره از آنتی بیوتیک دارید.
-چاق هستید یا اضافه وزن دارید.
-سیستم ایمنی ضعیفی توسط Hiv / AIDS یا سرطان دارید.
-سابقه عفونت پوستی دارید.
-سطح بالای قند خون یا دیابت کنترل نشده دارید.
درمان قارچ پوستی چیست؟
درمان عفونت‌های ناشی از قارچ پوستی به طور کلی ساده است. طول دوره درمان بستگی به نوع عفونت قارچی، شدت عفونت و وضعیت سلامتی عمومی، قدرت سیستم ایمنی و داروهای مصرفی فرد دارد. درمان برخی از انواع قارچ پوستی مانند برفک واژن طی دوره کوتاهی به اندازه چند روز انجام می‌شود اما برخی دیگر مانند عفونت حلقوی پوست سر، نیاز به حدود ۸ هفته درمان دارند.
انواع مختلفی از داروهای ضد قارچ به صورت شامپو، صابون جامد، کرم، اسپری، محلول و داروهای خوراکی یا تزریقی طراحی شده‌اند که بر اساس محل مبتلا و میزان عفونت کارایی دارند. مکانیسم عملکرد بیشتر داروهای ضد قارچ آسیب رساندن به دیواره سلولی قارچ است که باعث مرگ آن می‌شود. ضد قارچ‌های موضعی (کرم، محلول، لوسیون، پماد یا اسپری) برای درمان عفونت‌های قارچی پوست قسمت‌های مختلف بدن و ناخن‌ها استفاده راحت‌تری دارند و از انواع آن‌ها می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد که با نام‌های تجاری مختلفی عرضه می‌شوند:
کلوتریمازول
اکونازول
کتوکونازول
میکونازول
تیوکونازول
تربینافین
آمورولفین
در صورت نیاز به دو عمل، یک کرم ضد قارچ پوستی با کرم‌های دیگر ترکیب می‌شود. به عنوان مثال، یک کرم ضد قارچ اغلب با یک کرم استروئیدی ضعیف مانند هیدروکورتیزون برای درمان بثورات خاص استفاده می‌شود. کرم ضد قارچ عفونت را از بین می‌برد و کرم استروئیدی التهاب ناشی از عفونت را کاهش می‌دهد. شامپوهای حاوی کتوکونازول گاهی برای کمک به درمان قارچ پوستی و برخی بیماری‌های پوستی دیگر استفاده می‌شود.
***اولین مرحله برای درمان قارچ پوستی استفاده از کرم‌های موضعی است.
برخی از داروهای ضد قارچ به عنوان پیشگیری برای درمان برفک واژن به ویژه کلوتریمازول، اکونازول، میکونازول و فنتیکونازول استفاده می‌شود. داروهای ضد قارچی که از راه دهان مصرف می‌شوند انواع مختلفی دارند مثلا میکونازول به صورت ژل خوراکی و نیستاتین به صورت مایع در دسترس هستند که برای درمان برفک دهان و گلو به دهان زده می‌شوند. تربینافین، ایتراکونازول، فلوکونازول، پوساکونازول و ووریکونازول به صورت قرص موجود هستند.
تربینافین معمولاً برای درمان عفونت ناخن استفاده می‌شود که معمولاً ناشی از قارچ tinea است. فلوکونازول معمولاً به عنوان جایگزین کرم ضد قارچ پوستی برای درمان برفک واژن کاربرد دارد. این دارو همچنین برای درمان و پیشگیری از عفونت‌های قارچی خاص در بدن استفاده می‌شود. در این مجموعه دسته‌ای از قارچ‌ها عامل عفونت پا، عفونت حلقوی سر و عفونت قارچی کشاله ران هستند.
تزریق ضد قارچ در صورت ابتلا به عفونت قارچی جدی در بدن این موارد ممکن است استفاده شوند. آمفوتریسین، فلوسیتوزین، ایتراکونازول، ووریکونازول، آنیدولافونگین، کاسپوفونژین و میکافونگین داروهایی هستند که گاهی به این شکل مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب بستگی به نوع قارچ عامل عفونت دارد. این داروهای تخصصی برای افرادی که معمولاً در بیمارستان بستری و تحت کنترل هستند استفاده می‌شوند.
داروهای ضد قارچ پوستی با آنتی‌بیوتیک‌ها (داروهای ضد باکتری) تفاوت دارند. مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک نه تنها قارچ را درمان نمی‌کند بلکه با از بین بردن فلور طبیعی باکتریایی روی پوست و سطوح مخاطی، بدن را مستعد ابتلا به عفونت‌های قارچی خواهد کرد. به عنوان مثال بسیاری از زنان پس از مصرف دوره‌ای آنتی‌بیوتیک دچار برفک واژن می‌شوند.
داروهای ضد قارچ خوراکی
بیشترین کاربردها تربینافین برای عفونت ناخن، میکونازول و نیستاتین برای برفک دهان و فلوکونازول برای برفک واژن است. این‌ها معمولاً هیچ عارضه جانبی ایجاد نمی‌کنند. حتی می‌توان فلوکونازول را بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد، زیرا عوارض جانبی ناشی از آن نادر هستند.
برخی از داروهای ضد قارچ پوستی در تعداد کمی از افراد باعث مشکلات کبدی یا عوارض جانبی جدی‌تر می‌شوند. چند عارضه جانبی مشترک برخی از داروهای ضد قارچ که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند به شرح زیر هستند:
تربینافین: دردهای شکمی، کاهش اشتها، احساس بیماری (حالت تهوع)، ناراحتی‌های شکمی، اسهال، سردرد، بثورات پوستی، اختلال چشایی و دردهای عضلانی یا مفصلی
فلوکونازول: حالت تهوع، درد در شکم، اسهال، نفخ، سردرد یا بثورات پوستی
میکونازول: حالت تهوع، استفراغ یا بثورات پوستی
نیستاتین: آسیب به بافت دهان
ضد قارچ تزریقی: خطر ایجاد عوارض جانبی و گاهی اوقات مشکلات جدی دارند اما فقط برای درمان عفونت‌های قارچی شدید استفاده می‌شوند.
